شاخص مدیران خرید (Purchasing Managers Index) یا PMI) یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است که برای سنجش سلامت بخش تولیدی و خدماتی یک اقتصاد استفاده می‌شود. این شاخص به‌عنوان یک نماگر پیشرو (Leading Indicator) عمل می‌کند و اطلاعات ارزشمندی درباره روندهای اقتصادی آینده ارائه می‌دهد. در ادامه سایت پرشین فارکس به بررسی کامل مفهوم، روش محاسبه، اهمیت و کاربردهای شاخص PMI می‌پردازیم.
۱. تعریف شاخص مدیران خرید (PMI):
شاخص مدیران خرید (PMI) یک شاخص اقتصادی است که بر اساس نظرسنجی از مدیران خرید در بخش‌های تولیدی و خدماتی تهیه می‌شود. این شاخص وضعیت کلی کسب‌وکارها را از نظر فعالیت‌های تولیدی، سطح اشتغال، سفارشات جدید، سطح موجودی‌ها و زمان تحویل کالاها اندازه‌گیری می‌کند. PMI معمولاً به‌صورت ماهانه منتشر می‌شود و به‌سرعت تغییرات در شرایط اقتصادی را نشان می‌دهد.
۲. روش محاسبه PMI:
PMI بر اساس داده‌های نظرسنجی از مدیران خرید محاسبه می‌شود. این نظرسنجی شامل پنج مؤلفه اصلی است که هر کدام وزن خاصی در محاسبه نهایی شاخص دارند:
- سفارشات جدید (New Orders) – وزن ۳۰٪): نشان‌دهنده تقاضای جدید برای کالاها و خدمات.
- سطح تولید (Output) – وزن ۲۵٪): میزان تولید فعلی شرکت‌ها.
- اشتغال (Employment) – وزن ۲۰٪): سطح استخدام در بخش‌های تولیدی و خدماتی.
- زمان تحویل تدارکات (Suppliers’ Delivery Times) – وزن ۱۵٪): سرعت تحویل مواد اولیه و کالاها.
- موجودی‌ها (Inventories) – وزن ۱۰٪): سطح موجودی کالاها و مواد اولیه.
هر یک از این مؤلفه‌ها به‌صورت جداگانه بررسی می‌شوند و بر اساس پاسخ‌های مدیران خرید، امتیازی بین ۰ تا ۱۰۰ به آن‌ها اختصاص داده می‌شود. سپس با استفاده از وزن‌های مشخص شده، شاخص PMI محاسبه می‌شود.
۳. تفسیر شاخص PMI:
- بالای ۵۰: نشان‌دهنده گسترش (Expansion) در فعالیت‌های اقتصادی است. هر چه عدد PMI بالاتر باشد، سرعت رشد اقتصادی بیشتر است.
- زیر ۵۰: نشان‌دهنده انقباض (Contraction) در فعالیت‌های اقتصادی است. هر چه عدد PMI پایین‌تر باشد، سرعت کاهش فعالیت‌ها بیشتر است.
- عدد ۵۰: نشان‌دهنده عدم تغییر (No Change) در فعالیت‌های اقتصادی است.
۴. اهمیت شاخص PMI:
- نماگر پیشرو: PMI به‌عنوان یک شاخص پیشرو، تغییرات در شرایط اقتصادی را قبل از سایر شاخص‌ها (مانند تولید ناخالص داخلی یا GDP) نشان می‌دهد.
- تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران: سرمایه‌گذاران و تحلیلگران از PMI برای ارزیابی روندهای اقتصادی و تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.
- سیاست‌گذاری اقتصادی: دولت‌ها و بانک‌های مرکزی از PMI برای تنظیم سیاست‌های پولی و مالی استفاده می‌کنند.
- ارزیابی سلامت بخش‌های اقتصادی: PMI به‌طور خاص سلامت بخش‌های تولیدی و خدماتی را نشان می‌دهد.
۵. انواع PMI:
- PMI تولیدی (Manufacturing PMI): فعالیت‌های بخش تولیدی را اندازه‌گیری می‌کند.
- PMI خدمات (Services PMI): فعالیت‌های بخش خدمات را بررسی می‌کند.
- PMI ترکیبی (Composite PMI): میانگین وزنی PMI تولیدی و خدمات است و تصویر کلی‌تری از اقتصاد ارائه می‌دهد.
۶. کاربردهای PMI:
- پیش‌بینی رشد اقتصادی: PMI می‌تواند به پیش‌بینی رشد اقتصادی و تغییرات در تولید ناخالص داخلی (GDP) کمک کند.
- ارزیابی تقاضا: تغییرات در سفارشات جدید نشان‌دهنده تغییرات در تقاضای داخلی و خارجی است.
- تحلیل تورم: افزایش PMI ممکن است نشان‌دهنده افزایش فشارهای تورمی باشد.
- رصد روندهای صنعتی: PMI به شرکت‌ها کمک می‌کند تا روندهای صنعتی و تغییرات در زنجیره تأمین را رصد کنند.
۷. محدودیت‌های PMI:
- وابستگی به نظرسنجی: PMI بر اساس نظرات مدیران خرید است و ممکن است تحت تأثیر سوگیری‌های شخصی قرار گیرد.
- عدم پوشش کامل اقتصاد: PMI بیشتر بر بخش‌های تولیدی و خدماتی متمرکز است و بخش‌هایی مانند کشاورزی را پوشش نمی‌دهد.
- تفاوت‌های منطقه‌ای: PMI ممکن است در مناطق مختلف با شرایط اقتصادی متفاوت، نتایج متفاوتی نشان دهد.
۸. نمونه‌های جهانی PMI:
- ایالات متحده: موسسه مدیریت عرضه (ISM) PMI تولیدی و خدمات ایالات متحده را منتشر می‌کند.
- اروپا: شرکت IHS Markit PMI کشورهای اروپایی و منطقه یورو را منتشر می‌کند.
- چین: PMI چین توسط فدراسیون صنعت و تجارت چین (CFLP) و شرکت Caixin منتشر می‌شود.
۹. جمع‌بندی:
شاخص مدیران خرید (PMI) یکی از ابزارهای کلیدی برای سنجش سلامت اقتصادی و پیش‌بینی روندهای آینده است. این شاخص با اندازه‌گیری فعالیت‌های بخش‌های تولیدی و خدماتی، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار سرمایه‌گذاران، سیاست‌گذاران و تحلیلگران قرار می‌دهد. با این حال، تفسیر PMI باید با توجه به سایر شاخص‌های اقتصادی و شرایط خاص هر کشور انجام شود.
